Agur Selma Huxleyri, Euskadirekin maitemindu zen ikertzaile ingelesari

Bere lanari esker hobeto ezagutu ahal izan dugu Lobianoko jaunaren historia

Selma Huxley historialaria hil da maiatzaren 3an, igandea, 93 urte zituela. Britainiarra jaiotzez baina kanadar nazionalitatea hartua, ikerlari hau aitzindaria izan zen Labrador eta Ternuako lurralde urrunetan, Kanadan, XV. eta XVI. mendeetan, euskal baleazaleen abenturak jarraitzen eta argitara ateratzen.

Euskadira 1956an egindako bidaia batean izan zuen Huxleyk lehen aldiz euskal arrantzaleek Kanadako lurretan izandako presentziaren berri. Urte batzuk geroago, Oñatira joan zen bizitzera, eta han hasi zen XVI. mendean Labradorren izandako balearen euskal industriari buruzko hariei tiraka. Bere ikerketa-lanari esker, 1977an Red Bayko aztarnategiak aurkitu ziren, gaur egun UNESCOk Munduko Ondare izendatuta daukan euskal balea-kokaleku zaharra.

Inguru horretan egin zuen topo bere aurkikuntzarik nabarmenetako batekin: Red Bayn hondoratutako euskal galeoiak, horien artean San Juan itsasontzia (1565). Azken horren erreplika eraikitzen ari dira egun Pasaian, britainiarraren ekarpenei esker.

1981ean Kanadako Gobernuak Kanadako Ordena eman zion, bere sari zibilik handiena, bere lan aitzindariagatik eta "azken urteetan, nazio honen historiari egindako ekarpenik bikainenetako bat" egiteagatik. Urte batzuk geroago, Donostiako Aquariumaren Urrezko Domina jaso zuen, Eusko Jaurlaritzaren Lagun Onari saria eta baita Espainiako Geografia Elkartearena ere, Erregearen eskutik.

Ermuan ere arrastoa utzi zuen Huxleyk, 80ko hamarkadan gure udalerria bisitatu baitzuen, batez ere Lobiano Jauregian eta bere jabearengan interesatuta.

Britainiarraren ikerketen arabera, Lobiano Jauregia "XVI. mendeko harribitxi errenazentistetako bat da Euskal Herrian, eta Indietako Karreran itsasontziak eraikitzeko beharrezkoa den kapitalaren ekarpenean Ermua bezalako herriek duten garrantzia erakusten du". Horrela, Huxleyren teoriak Lobiano jauregiko jabearen irudia argitzen lagundu du, eta XVI. mendeko euskal pertsonaiarik garrantzitsuenetako bat izan zela azpimarratzen du. "Itsasontzi armadore bat izan zen, Kolonen aurkikuntzaren ondoren Mundu Berriarekin ezarri zen merkataritza karreran parte hartu zuena. Lobianok burdin minerala erosten zuen Bilbon, Sevillan saltzeko, gatza erosteko eta Ternuara joateko, arrantzatzen zuten bakailaoa gatzatzera. Horrela, arrantza Bizkairaino ekartzen zuten ".

• Ermuko Udalaren aldizkariaren jatorrizko artikulua